You are currently viewing भगवान शिव के एक हजार नाम

भगवान शिव के एक हजार नाम

भगवान विष्णु ने राक्षसों के संहार के लिए भगवान शिव की आराधना के लिए भगवान शिव के एक हजार नाम जप कर कमल के फूल चढ़ाए थे। भगवान शिव ने प्रसन्न हो कर उन्हे सुदर्शन चक्र प्रदान किया था।

सुविधा के लिए आइए हम भगवान के इन हजार नामों की सूची बनाएं

एक सौ समूहों में शिव, प्रत्येक समूह में दस नाम हैं।

(1) शिव, हर, मृदा, रुद्र, पुष्कर, पुष्पलोचन, अर्थिगम्य, सदाचार, शर्व, शंभु।
(2) महेश्वरा, चंद्रपीडा, चंद्रमौली, विश्व, विश्वमारेश्वर, वेदांतसारसंदोहा, कपाली, नीललोहिता, ध्यानधारा, अप्रीच्छेद्य।
(3) गौरीभारत, गणेशवर, अष्टमूर्ति, विश्वमूर्ति, त्रिवर्गवर्गसाधना, ज्ञानगम्य, द्रिदप्रज्ञ, देवदेव, त्रिलोचन, वामदेव
(4) मददेव, पातु, परिवृदा, द्रिदा, विश्वरूप, विरुपाक्ष, वागिशा, शुचिसत्तमा, सर्वप्रमानसम्वादी, वृशांक।
(5) वृषवाहन, ईशा, पिनाकी, खट्वांगा, चित्रवेश, चिरंतन, तमोहर, महायोगी, गोपता, ब्रह्मा।
(6) धूर्जति, कलाकला, कृतिवासः, सुभागा, प्रणवत्मक, उन्नाध्र, पुरुष, जुश्य, दुर्वासा, पुराशासन।
(7) दिव्यायुध, स्कंदगुरु, परमेष्ठी, परात्पर, अनादिमाध्यनिधान, गिरीश, गिरिजाधव, कुबेरबंधु, श्रीकनाथ, लोकवर्णोत्तम।
(8) मृदु, समाधिवेद्य, कोदंडी, नीलकंठ, पराश्वधि, विशालाक्ष, मृगव्याध, सुरेशा, सूर्यतापन, धर्मधाम।
(9) क्षमाक्षेत्र, भगवान, भगनेत्रभिदा, उग्र, पशुपति, तर्क्ष, प्रियभक्त, परंतप, दाता, दयाकर।
(10) दक्ष, कर्मंडी, कमशासन, शमशाननिलय, सुक्ष, शमशानस्थ, महेश्वरा, लोककर्ता, मृगपति, महाकर्ता।
(11) महौषधि, उत्तरा, गोपति, गोपता, ज्ञानगम्य, पुराण, नीति, सुनीति, शुद्धात्मा, सोम।
(12) सोमरता, सुखी, सोमपापा, अमृतपा, सौम्य, महतेजः, महाद्युति, तेजोमय, अमृतमय, अन्नमय।
(13) सुहापति, अजातशत्रु, आलोक, संभव, हव्यवाहन, लोककार, वेदकार, सूत्रकार, सनातन, महर्षि।
(14) कपिलाचार्य, विश्वदीप्ति, विलोचन, पिनाकपाणि, भूदेव, स्वस्तिदा, स्वस्तिकृत, सुधि, धात्रीधाम, धमकारा।
(15) सर्वगा, सर्वगोचार, ब्रह्मश्रीक, विश्वरिका, सर्ग, कर्णिकारा, प्रिया, कवि, शाखा, विशाखा।
(16) गोशाख, शिव, भीष्क, अनुत्तम, गंगाप्लवोदक, भाया, पुष्कल, स्थापति, स्थिर, विजितात्मा।
(17) विषयात्मा, भूतवाहन, सारथी, सगण, गणकया, सुकीर्ति, चिन्नासंशय, कामदेव, कामपाल, भस्मोधुलिता-विग्रह।
(18) भस्मप्रिया, भस्माश्यै, कामी, कांता, कृतगमा, समावर्त, निवृत्तात्मा, धर्मपुंज, सदाशिव, अकालमशा।
(19) चतुर्वाहु, दुर्वासा, दुरसादा, दुर्लभ, दुर्लभ, दुर्गम, दुर्गा, सर्वायुधविशारदा, अध्यात्मयोगनिलय सुतन्तु तन्तुवर्धन।
(20) शुभांग, लोकसारंग, जगदीश, जनार्दन, भस्मशुद्धिकरा, मेरु, ओजस्वी, शुद्धविग्रह, असाध्य, साधुसाध्य।
(21) भृत्यमार्कटरूपधिका, हिरण्यरेता, पूरण, रिपुजिवाहरा, बाला, महाह्रद, महागर्त, व्याली, सिद्धवृंदारवंदिता, व्याघ्रचर्मम्बरा।
(22) महाभूत, महानिधि, अमृतशा, अमृतवापु, पाञ्चजन्य, प्रभंजन, पंचविंशतितत्त्वस्थ, पारिजात, परा-वरा, सुलभ।
(23) सुव्रत, शूरा, ब्रह्मवेदनिधि, निधि, वर्णाश्रमगुरु, वर्णी, शत्रुजिता, शत्रुतापना, आश्रम, क्षमा।
(24) क्षमा, ज्ञानवान, अचलेश्वर, प्रमाणभूत, दुर्जनेय, सुपर्णा, वायुवाहन, धनुर्धारा, धनुर्वेद, गुणरशी।
(25) गुनाकारा, सत्यसत्यपरा, दीना, धर्मगा, आनंद, धर्मसाधना, अनंतदृष्टि, दंड, दमयिता, दम।
(26) अभिवाद्य, महामाया, विश्वकर्मा, विशारदा, वीतराग, विनीतात्मा, तपस्वी, भूतभवन, उन्मत्तवेश, प्रच्छन्न।
(27) जीतकाम, अजितप्रिया, कल्याणप्रकृति, कल्प, सर्वलोकप्रजापति, तारास्वी, तवक, धीमान, प्रधानप्रभु, अव्यय।
(28) लोकपाल, अन्तरहितात्मा, कल्पादि, कमललेखन, वेदशास्त्रार्थतत्वज्ञ, अनियामा, नियताश्रय, चंद्र, सूर्य, शनि।
(29) केतु, वरंगा, विद्रुमच्छवि, भक्तिवश्य, अनघा, परब्रह्ममृगवनारपना, आद्री, आद्रयालय, कांता, परमात्मा।
(30) जगद्गुरु, सर्वकर्मालय, तुष्ट, मंगल्य, मंगलवृत, महातप, दीर्घतप, स्थाविष्ठ, स्थविरा ध्रुव।
(31) अह, संवत्सर, व्याप्ति, प्रमाण, परमातप, संवत्सरकार, मंत्र-प्रत्यय, सर्वदर्शन, अज, सर्वेश्वर
(32) सिद्ध, महारेता, महाबल, योगी, योग्या, सिद्धि, महातेजा, सर्वदी, अग्रहा, वासु।
(33) वसुमना, सत्य, सर्वपपरा, सुकीर्ति, शोभन, श्रीमना, अवनमनसागोचार, अमृतशाश्वत, शांता, वनहस्ता।
(34) प्रतापवन, कमंडलंधरा, धन्वी, वेदांग, वेदविता, मुनि, भृजिष्णु, भोजन, भोक्ता, लोकानंत।
(35) दुरधारा, अतीन्द्रिय, महामाया, सर्ववास, चतुष्पथ, कालयोगी, महानदा, महोत्साह, महाबल, महाबुद्धि।
(36) महावीर्य, भूताचारी, पुरंदर, निशाचर, प्रेताचारी, महाशक्ति, महाद्युति, अहिर्देश्यवपु श्रीमना सर्वाचार्यमनोगति।
(37) वहुश्रुत, नियतात्मा, ध्रुव, ध्रुव, सर्वशाष्क, ओजस्तेजोद्युतिदार, नर्तक, नृत्यप्रिय, नृत्यनित्य, प्रकाशात्मा।
(38) प्रकाशका, स्पष्टाक्षरा, बुध, मंत्र, समाना, सरसम्प्लव, युगादिक्रीड़ा, युगवर्त, गंभीर, वृषवाहन।
(39) इष्ट, विशिष्ट, शिष्टेश, शलभ, शरभ, धनु, तीर्थरूपा, तीर्थनाम, तीर्थदृश्य, स्टुता।
(40) अर्थदा, अपामनिधि, अधिष्ठान, विजया, जयकलाविता, प्रतिष्ठाता, प्रमाणज्ञ, हिरण्यकवच, हरि, विमोचन।
(41) सुरगना, विद्याशा, विंदुसंश्रय, बालरूपा, विकार्ता, बालोनमत्ता, गहना, गुहा, करण, कर्ता।
(42) सर्वबन्धविमोचन, व्यवस्था, व्यवस्था, स्थानदा, जगददिजा, गुरुदा, ललिता, अभेदा, भावात्मासमस्थिता, वीरेश्वर।
(43) वीरभद्र, वीरसनाविधि, विराट, विरचुदामणि, वेट्टा, तिवरानंद, नादिधर, अजनाधारा, त्रिधुली, शिपविष्टा।
(44) शिवालय, बालखिल्य, महाचपा, तिग्मांशु, बधिरा, खागा, अधिरमा, सुशरण, सुब्रह्मण्य, सुधापति।
(45) मघवन, कौशिका, गोमन, विराम, सर्वसाधना, लालाताक्ष, विश्वदेह, सारा, संसारचक्रभृत, अमोघदंड।
(46) मध्यस्थ, हिरण्य, ब्रह्मवर्चसी, परमार्थ, परा, मयी, शम्बर, व्याघ्रलोचन, रुचि, विरंचि।
(47) स्वरबंधु, वाचस्पति, अहरपति, रवि, विरोचन, स्कंद, शास्ता, वैवस्वत, यम, युक्ति।
(48) उन्नतकीर्ति, सनुरगा, परांजय, कैलाशाधिपति, कांता, सविता, रविलोचन, विद्वत्तम, वितभय, विश्वभारत।
(49) अनिवारिता, नित्य, नियतकल्याण, पुण्यश्रवणकीर्तन, दुरश्रवा, विश्वसाह, ध्येय, दुःश्वप्नाशन, उत्तराना, दुष्कृति।
(50) विजनेय, दुःसह, भव, अनादि भूर्भुवक्शी, किरीति, रुचिरंगदा, जनाना, जनजनमादी, प्रीतिमान।
(51) नीतिमान, धव, वसिष्ठ, कश्यप, भानु, भीम, भीमपराक्रम, प्रणव, शतपथचार, महाकाश।
(52) महाघन, जन्माधिपा, महादेव, सकलगमपराग, तत्त्व, तत्त्ववित, एकात्म, विभु, विश्वविभूषण, ऋषि।
(53) ब्राह्मण, ऐश्वर्यजन्ममृत्युजरतिगा, पंचयज्ञसमुत्पत्ति, विश्वेश, विमलोदय, आत्मयोनि, अनद्यंत, वत्सल, भक्तलोकधिका, गायत्रीवल्लभ।
(54) प्रमशु, विश्ववास, प्रभाकर, शिशु, गिरिराहा, सम्राट, सुषेण, सुरशत्रुह, अमोघ, अरिष्टनेमि।
(55) कुमुदा, विगतज्वारा, स्वयंज्योति, तनुज्योति, अंचला, आत्मज्योति, पिंगला, कपिलशमश्रु भालनेत्र त्रयितानु।
(56) ज्ञानस्कन्दमहानिति, विश्वोतिपट्टी, उपप्लव, भाग, विवस्वाना, आदित्य, योगपरा, दिवास्पति, कल्याणगुणनाम, पापहा।
(57) पुण्यदर्शन, उदारकीर्ति, उद्योगी, सदयोगी, सदासनमय, नक्षत्रमाली, नकेशा, स्वाधिष्ठानपदश्रय, पवित्रा, पापहरी।
(58) मणिपुर, नभोगति, हृत, पुण्डरीकासीना, शत्रु, श्रान्त, वृषकपि, उष्णा, गृहपति, कृष्ण।
(59) परमार्थ, अनर्थनाशन, अधर्मशत्रु, अज्ञेय, पुरुहुता, पुरुषश्रुत, ब्रह्मगर्भ, वृहद्गर्भ, धर्मधेनु, धनागम।
(60) जगद्धितैषी, सुगत, कुमारा, कुशालगम, हिरण्यवर्ण, ज्योतिष्मना, नन्भूतरता, ध्वनि, अराग, नयन्द्याक्ष।
(61) विश्वामित्र, धनेश्वरा, ब्रह्मज्योति, वसुधाम, महाज्योतिनुत्तम, मातमह, मातरिश्व, नभस्वन, नागहरधिका, पुलस्त्य।
(62) पुलहा, अगस्त्य, जातुकर्ण्य, पराशर, निरावरणनिर्वरा, वैरांच्य, विष्टाश्रवा, आत्मभु, अनिरुद्ध, अत्रि।
(63) ज्ञानमूर्ति, महायशा, लोकविराग्रंति, वीरा, चंदा, सत्यपराक्रम, व्यालकपा, महाकल्प, कल्पवृक्ष, कालधारा,
(64) अलंकारिष्णु, अचला, रोचिष्णु, विक्रमोन्नता। अयुहशब्दपति, वेगी, प्लवाना, शिखिसरथी, असमशिष्ट, अतिथि।
(65) शत्रुप्रेममती, पदपासना, वसुश्रवा, प्रताप, हव्यवाह, विश्वभोजन, जपया, जरदीशमन, लोहितात्मा, तनुनपता।
(66) बृहदश्व, नभोयोनी, सुप्रतीका, तामिस्रहा, निदाघ, तपना, मेघ, स्वक्ष, परपुरंजय, सुखनील।
(67) सुनिष्पन्ना, सुरभि, शिशिरतमक, वसंत, माधव, ग्रीष्म, नभस्य, विजयवाहन, अंगिरा, गुरु।
(68) आत्रेय, विमला, विश्ववाहन, पवन, सुमति, विदवाना, त्रविद्या, नरवाहन, मनोबुद्धि, अहंकार।
(69) क्षेत्रज्ञ, क्षेत्रपालक, जमदग्नि, बलनिधि, विगला, विश्वगलव, अघोरा, अनुत्तर, यज्ञ, श्रेये।
(70) निष्श्रेयापथ, शैला, गगनकुंडभ, दानावरी, अरिंदमा, रजनीजनक, चारुविशाला, लोककल्पधृका, चतुर्वेद, चतुर्भव।
(71) चतुरा, चतुरप्रिया, अमलाया, समालय, तीर्थवेदशिवलय, वहुरूपा, महारूपा, सर्वरूपा, चराचर, यनिर्मयक।
(72) न्यायी, न्यायगम्य, निरंतर, सहस्रमूर्द्ध, देवेंद्र, सर्वशास्त्रप्रभंजन, मुंडा, विरूपा, विक्रांत, दंडी।
(73) दन्त, गुणोत्तम, पिंगलक्ष, जनाध्यक्ष, नीलग्रीव, निरामया, सहस्रवाहु, सर्वेशा, शरण्य, सर्वलोकधिका।
(74) पद्मासन, परमज्योति, परम्परा, परमफला, पद्मगर्भ, महागर्भ, विश्वगर्भ, विचाक्षाना, चराचरजना, वरद।
(75) वरेश, महाबाला, देवसुरगुरु, देव, देवासुरमहाश्रय, देवादिदेव, देवग्नि, देवग्निसुखदा, प्रभु, देवसुरेश्वर।
(76) दिव्या, देवसुरमहेश्वरा, देवदेवमय, अचिन्त्य, देवदेवतामसंभव, सद्योनि, असुरव्याघ्र, देवसिंह, दिवाकर, विबुधग्रवारा।
(77) श्रेष्ठ, सर्वदेवोत्तमोत्तम, शिवज्ञानरत, श्रीमना, शिखिश्रीपर्वतप्रिया, वज्रहस्ता, सिद्धखद्गी, नरसिम्हनिपटन, ब्रह्मचारी, लोकाचारी।
(78) धर्मचारी, धनाधिपा, नंदी, नंदीश्वर, अनंत, नागनव्रतधारा शुचि, लिंगाध्यक्ष, सुराध्यक्ष, योगाध्यक्ष।
(79) युगवाह, स्वधर्म, स्वर्गता, स्वर्गखरा, स्वरमयस्वाना, वनाध्यक्ष, विजकार्ता, धर्माकृत, धर्मसंभव, दंभ।
(80) अलोभा, अर्थवित, शंभु, सर्वभूतममहेश्वर, शमशाननिलय, त्रिक्षा, सेतु, अप्रतिमाकृति, लोकोत्तर-फुतालोक, त्र्यंबक।
(81) नागभूषण, अंधकरी, मखवेशी, विष्णुकंधारपटना, हिनादोष, अक्षयगुण दक्षरी पुष्दंतभित, धुरजति, खंडपराशु।
(82) सकला, निष्कल, अनघा, अकाल, सकलाधारा, पांडुराभ, मृदा, नट, पूर्ण, पुरायिता,
(83) पुण्य, सुकुमार, सुलोचना, समग्रप्रिय, अक्रूर, पुण्यकीर्ति, अनमय, मनोजव, तीर्थकर, जटिल।
(84) जीवितेश्वर, जीवितान्तकर, नित्य, वसुरेता, वसुप्रदा, सद्गति, सत्कृति, सिद्धि, सज्जति, कालाकण्टक।
(85) कालधारा, महाकाल, भूसत्यप्रयाण, लोकलावण्यकर्ता, लोकोत्तरसुखालय, चंद्रसंजीवन, शास्ता, लोकगुडा, महाधिप, लोकबंधु।
(86) लोकनाथ, कृतज्ञ, कृतिभूषण, अनपाय, अक्षरा, कांता, सर्वशस्त्रहद्वारा, तेजोमया, द्युतिधारा, लोकग्रन्ति।
(87) अनु, शुचिस्मिता, प्रसन्नात्मा, दुर्जय, दुरतिक्रमा, ज्योतिर्मय, जगन्नाथ, निराक्रा, जलेश्वर, तुंबवीना।
(88) महाकोप, विशोक, शोकानाशन, त्रिलोकापा, त्रिलोकेश, सर्वशुद्धि, अधोक्षजा, अव्यक्तलक्षण, देवा, व्यक्तव्यक्त।
(89) विशम्पति, वरशिला, वरगुण, सारमंधाना, माया, ब्रह्मा, विष्णु, प्रजापाल, हंस, हंसगति।
(90) वय, वेध, विधाता, धाता, श्रेष्ठ, हर्ता, चतुर्मुख, कैलासशिखरवासी, सर्ववासी, सदागति।
(91) हिरण्यगर्भ, द्रुहिना, भूतपा, भूपति, सदयोगी, योगवीत, योगी, वरद, ब्राह्मणप्रिया, देवप्रिया।
(92) देवनाथ, देवजना, देवचिंतक, विषाक्ष, विशालाक्ष, वृषदा, वृषवर्धन, निर्मम, निरहंकार, निर्मोहा।
(93) निरुपद्रव, दर्प, दर्पदा, द्रिप्ता, सर्वभूतपरिवर्तक, सहस्रजित, सहस्रार्चि, प्रभाव, स्निग्धप्रकृति, सहस्रार्ची, प्रभाव,
स्निग्धाप्रकृतिदक्षिणा, भूतभव्यभावनाथ।
(94) भूतिनाशना, अर्थ, अनर्थ, महाकोश, परकार्यकपंडिता, निशकंटक, कृतानंद, निर्व्याज, व्याजमर्दन, सत्ववान।
(95) सात्विका, सत्यकीर्ति, स्नेहाकृतगम, अकंपिता, गुणग्रही, नैकट्मा, नायककर्माकृत, सुप्रिता, सुमुख, सुक्षा।
(96) सुकारा, दक्षिणायला, नंदीस्कंधाधारा, धुर्य, प्राकट, पृतीवर्धन, अपराजिता, सर्वसत्व, गोविंदा, अधृता।
(97) सत्ववाहन, स्वधृत, सिद्ध, पुतामूर्ति, यशोधन, वराहभृंगधिका, भृंगी, बलवन, एकनायक, श्रुतिप्रकाश।
(98) श्रुतिमन, एकबंधु, अनेककृत, श्रीवत्सलशिवरंभ, शांताभद्र, साम, यशा, भूषणा, भूषणा, भूति।
(99) भूतकृत, भूतभवन, अकंप, भक्तिकाय, कलहा, नीललोहिता, सत्यव्रत, महात्यागी, नित्यशांतिपरायण, परार्थवृत्ति।
(100) विविक्षु, विशारद, शुभदा, शुभकर्ता, शुभनाम, शुभ, अनर्थिता, अगुना, साक्षी, अकर्त।